Rıfat ŞAHİNER | Gerçekleri Söylemek: Jenny Holzer’in Işık Hattında Hakikatler ve Gizler

21/05/2025

Akademisyen, Araştırmacı / Academician, Researcher
TÜRKİYE
Prof. Dr., Yıldız Teknik Üniversitesi, Sanat ve Tasarım Fakültesi,
Sanat Bölümü, Bileşik Sanatlar Anasanat Dalı rsahiner@yildiz.edu.tr

Genellikle hakikat olarak adlandırılan şey, kesin bir dille ifade etmek gerekirse, köpürtülmüş bir hiçliktir. ~ Hugo Ball

Rıfat ŞAHİNER | Gerçekleri Söylemek: Jenny Holzer’in Işık Hattında Hakikatler ve Gizler

ÖZET

Hakikat ötesi (post-truth) dönemin söylem düzenine ve enformasyon aşırılığına odaklandığımızda, sanatın, bu süreçte sistemin işleyişine karşı farklı taktik ve stratejilerle söylem yapılarını ve düzmece gerçekliği yerinden etmesi, sistemin içine sızarak oradaki arızaları açığa vurması ve karar alma mekanizmalarını teşhir etmesi elzem hale gelmiştir. Amerikalı sanatçı Jenny Holzer’in 70’lerin ikinci yarısından beri giriştiği “gerçekliğe ilişkin söylem üretimi” günümüzde de en güncel etkinliklerde, dünyanın genel hakikatini (!) kurcalamak adına, bir farkındalık yaratabiliyor mu? Yıllardır Amerikan toplumunun sorunlarına kışkırtıcı dizeleriyle, aforizmalarıyla meydan okuyan Holzer, artık yetmişini geçtiği bugünlerde, halen dinç bir enerjiyle ABD’deki iç ve dış politik ve toplumsal sorunlara ne denli dokunabiliyor?

Bir hakikat oyununda gerçek varlıklar gibi algılanan ya da belli durumları ayırt edici hale getiren ifadeler, aforizmalar, direktif ya da komutlar işe yarayabilir mi? Sözün ve söylemin kolayca bir manipülatif unsur, sahte ve yalan haberlerin gerçeklikten daha gerçek hale geldiği böylesi bir süreçte, dilsel olana ne denli dayanabiliriz? Bilhassa, doğrudan dil oyunları üzerine çalışan bir sanatçının aforizmalarından, “Gerçekler”inden (Truisms) yola çıktığımızda, mevcut politizasyon dalgasında, iç ve dış politikadaki söz oyunlarının arkasına sızılabilir mi? İnternetin ve sosyal medyadaki dilsel akış ve anlam üretimi karşısında, Holzer’ın tavrı artık gerilemiş midir? Günümüz sanatının en önemli sanat mabetlerinden birinde yaptığı bu retrospektif sergi, Holzer’ın küresel ölçekte devam etmekte olan savaşlara dair ortaya koyduğu eleştirileri daha çekimser kılmış mıdır? Müzenin ideolojik kapsayıcılığı kamusal alanı etkin biçimde kullanan sanatçının tutumunda ve söyleminde ikircikli bir durumu ortaya çıkarır mı? İşte tüm bu sorulara Holzer’ın henüz geçtiğimiz yıl Solomon R. Guggenheim Museum’da açılan “Light Line” (Işık Hattı) başlıklı sergisinden hareketle yanıt bulmaya çalışacağız.

ANAHTAR KELİMELER

Gerçeklik, Hakikat, Işık Hattı, Kışkırtıcı Denemeler, Hakikat Ötesi,


Rıfat ŞAHİNER | TELLING the TRUTH: TRUTH and SECRETS in JENNY HOLZER’S LIGHT LINE

What is often called truth is, to put it bluntly, a frothy nothingness. ~ Hugo Ball

ABSTRACT

When we focus on the discourse order and information excess of the post-truth era, it has become essential for art to dislodge discourse structures and false reality with different tactics and strategies against the functioning of the system, to infiltrate the system to expose the failures there and to expose decision-making mechanisms. Does the American artist Jenny Holzer’s “production of discourse on reality”, which she has been engaged in since the second half of the 70’s, raise awareness of the general truth (!) of the world in the most current events? To what extent can Holzer, who has been challenging the problems of American society with her provocative verses and aphorisms for years, still touch the domestic and foreign political and social problems in the US with her vigorous energy now that she is over seventy?

Can expressions, aphorisms, directives or commands that are perceived as real entities or that distinguish certain situations work in a game of truth? To what extent can we rely on the linguistic in a process in which speech and discourse can easily become a manipulative element and fake and fake news more real than reality? Has Holzer’s attitude regressed in the face of the linguistic flow and production of meaning on the internet and social media? Has this retrospective exhibition in one of the most important art spaces of contemporary art made Holzer’s criticism of the ongoing wars on a global scale more reserved? Does the ideological inclusiveness of the museum reveal an ambivalence in the attitude and discourse of the artist who uses public space effectively? We will try to answer all these questions with reference to Holzer’s exhibition “Light Line”, which opened last year at the Solomon R. Guggenheim Museum.

KEYWORDS

Truisms, Truth, Light Line, Inflammatory Essays, Post-Truth

Son Yazılar

linkedin facebook pinterest youtube rss twitter instagram facebook-blank rss-blank linkedin-blank pinterest youtube twitter instagram