Serbest Fotoğrafçı, Dijital Fotoğraf Eğitmeni / Freelance Photographer, Digital Photography Instructor
TÜRKİYE
bekiryesiltas@gmail.com
Marmara Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Fotoğraf Bölümü Yüksek Lisans Mezunu. AÖF Felsefe Lisans öğrencisi. Fotoğrafçılık ve Video alanında Önlisans Derecesine ve İşletme Lisans Derecesine sahiptir. Harvard Üniversitesi, Temel ve İleri Fotoğrafçılık, Amerikan Fotoğraf Derneği (PSA) Fotoğraf Tarihi, ileri Gezi fotoğrafçılığı, Doğal Işık ve Portre, Görüntü Analizi ve Natürmort, MEB onaylı Temel Fotoğrafçılık ve Dijital Fotoğrafçılık ve Gazetecilik eğitimlerini başarıyla tamamladı.
7.000’den fazla fotoğrafı 85’i aşan ülkede sergilendi, 3.000’den fazla ödül ve 71 uluslararası fotoğraf ünvanı sahibi. Uluslararası fotoğraf yarışmalarında ve festivallerde aktif jüri üyeliği yapmakta ve Türkiye’de serbest fotoğrafçı, dijital fotoğraf eğitmeni ve danışmanı olarak çalışmalarına devam etmektedir.
Bu bildiri, uluslararası fotoğraf yarışmaları jüri değerlendirmelerinde yaşanan değişimleri ve teknolojinin bu süreç üzerindeki etkilerini incelemektedir. 2000’li yılların başından itibaren teknolojik gelişmelerin fotoğraf yarışmalarına katılım sürecini nasıl kolaylaştırdığını ve dijital manipülasyon tekniklerinin yaygınlaşmasının fotoğrafın gerçekliğini nasıl tartışmaya açtığını gözlemlemektedir.
Günümüzde fotoğrafçılar, dijital araçlar ve yapay zekâ destekli görüntü üretimi gibi yenilikçi medyumları kullanarak hayal güçlerini ifade edebilmektedir. Ancak bu durum, fotoğrafın belgesel ve gerçeklik boyutunu yeniden değerlendirmeyi gerektirmektedir. Fotoğrafların gerçekliğini ve özgünlüğünü belirlemek için yarışma organizasyonları, RAW dosyalarını talep etme gibi çözümler üretmektedir. Türkiye Fotoğraf Sanatı Federasyonu (TFSF), Fédération Internationale de l’Art Photographique (FIAP), The Photographic Society of America (PSA) gibi uluslararası federasyon ve kuruluşlar, adil ve şeffaf bir süreç sağlamak amacıyla standart kurallar uygulamakta ve fotoğraf sanatının gelişimine katkı sağlamayı hedeflemektedir. Teknolojik gelişmeler, jüri üyelerinin değerlendirme süreçlerinde yeni etik standartlar ve kurallar geliştirilmesini zorunlu kılmaktadır.
Sonuç olarak, fotoğraf sanatında teknolojinin etkileriyle birlikte, özgünlük ve gerçeklik kavramlarının tartışılması gerektiği ve bu tartışmanın fotoğraf yarışmalarının geleceği için önemli olduğu vurgulanmaktadır. Bu evrim sürecinde, teknolojinin sunduğu olanakların sanatsal ifadeye nasıl yansıtılacağı, estetik ile etik arasındaki dengeyi koruma çabaları, fotoğraf sanatının önündeki büyük zorluklardan biri olarak karşımıza çıkacaktır.
Fotoğraf Yarışması, Jüri, Teknoloji, Fotoğraf, Manipülasyon
Uluslararası fotoğraf yarışmalarında, TFSF, FIAP, PSA gibi çeşitli kuruluşlar tarafından patronaj numarası (onay numarası) verilen yarışmaların başlangıcından günümüze kadar olan kısmında pek çok şeyin değiştiği gözlemleniyor. Kuşkusuz bu değişimlerin başında teknolojik gelişmeler gelmektedir. 2000’li yılların başından itibaren hızla ilerleyen teknoloji, fotoğraf yarışmalarına katılım süreci daha kolay ve hızlı hale getirmiştir. Bu durum, beraberinde getirdiği olumlu ve olumsuz etkiler ile her geçen gün farklı boyutlarda karşımıza çıkmaktadır. Katılımcı sayılarındaki artışlar ve dünyanın dört bir yanındaki fotoğrafçıların eserlerini paylaşma fırsatları her geçen gün artmaktadır. Diğer taraftan ise gelişen dijital manipülasyon teknikleri ile gerçekliğin sınırları zorlanmış ve bu durum fotoğraf yarışmalarda da boy göstermeye başlamıştır. Gelişen bu durumlar, fotoğrafın gerçekliğini ve özgünlüğünü tartışmaya açarak, fotoğrafın belgesel niteliğini ve inandırıcılığını sorgulamamıza neden olmuştur.
Günümüzde fotoğrafçılık, sadece anı yakalamaktan çok daha öteye geçmiş durumdadır. Artık fotoğrafçılar, çeşitli dijital araçlar ve yenilikçi medyumlar kullanarak hayal güçlerini ve yaratıcılıklarını sınırsızca ifade edebilmektedir. Bu gelişmeler, fotoğraf sanatının geleneksel tanımını yeniden düşünmemizi zorunlu kılarken, artırılmış gerçeklik teknolojileri, interaktif enstalasyonlar ve yapay zekâ destekli görüntü üretimi gibi yenilikçi yaklaşımlar, fotoğrafın ne olduğu ve ne olabileceği konusundaki algımızı sürekli olarak zorlamaktadır. Fotoğrafçılar artık sadece kamera arkasında değil, post-prodüksiyon aşamasında da yaratıcı sürecin aktif bir parçası haline gelmiştir. Bu durum, fotoğrafın gerçekliği yansıtma rolünü sorgulatırken, aynı zamanda onu bir ifade aracı olarak daha da güçlendirmektedir.
Aşağıdaki Görseller Yapay Zekâ ile oluşturulmuştur.
Bu teknolojik gelişmeler ve sanatsal ifade alanındaki genişleme, fotoğrafın özünde var olan belgesel ve gerçeklik boyutunu yeniden değerlendirmemizi beraberinde getirmektedir. Fotoğraf, gazetecilik, bilim ve tarih alanlarında gerçeği kaydetme ve belgeleme aracı olarak önemli bir rol oynarken, bu işlevi ile hala büyük bir önem taşımaktadır. Ancak, dijital çağda gerçeklik kavramı daha karmaşık bir hal almıştır. Bir yandan, yüksek çözünürlüklü kameralar ve gelişmiş optik teknolojiler sayesinde gerçek daha net ve ayrıntılı bir şekilde belgelenebiliyorken diğer yandan, dijital manipülasyon teknikleri ile görüntülerin güvenilirliği sorgulanmaktadır.
Jüri üyeleri, teknolojinin fotoğraf sanatı üzerindeki etkilerini yakından takip etmeli ve bu değişimlerin yarışma sürecine yansımalarıyla başa çıkmaya çalışmaktadır. Dijital manipülasyon tekniklerinin yaygınlaşmasıyla birlikte, fotoğrafların gerçekliğini ve özgünlüğünü değerlendirmek giderek zorlaşmaktadır. Bu durum, jüri değerlendirme sürecinde ciddi zaman kayıplarına ve dijital manipülasyonun sunduğu sınırsız olanaklar ile de bir eserin gerçekliğini ve özgünlüğünü belirlemeyi oldukça güçleştirmiştir. Bir fotoğrafın fotoğrafçı tarafından mı çekildiği yoksa manipülasyon veya yapay zekâ ürünü mü olduğunu ayırt etmek, fotoğrafın teknik açıdan incelenmesi, manipülasyon içerip içermediğinin tespit edilmesi ve yarışma kurallarına uygunluğunun değerlendirilmesi, jüri üyelerinin üzerinde titizlikle durması gereken konular haline gelmiştir. Fotoğrafların sanatsal ve estetik değerini değerlendirmenin yanı sıra, teknik bir incelemeyi de zorunlu kılması ve yarışmalarda katılımcıların eserlerini adil bir şekilde değerlendirme çabaları, jüri üyelerinin daha fazla zaman ve enerji harcamasına neden olmaktadır.
Yarışma organizasyoncuları da bu sorunların farkında olup, çeşitli çözümler üretmeye çalışsalar da genel olarak yüksek katılım oranını ve katılan fotoğraf sayısını korumaya çalışmaktadırlar. Bu bağlamda, fotoğraf yarışmalarında ve genel olarak fotoğraf sanatında, gerçekliğin temsili konusunda yeni etik standartlar ve kurallar geliştirilmesi zorunlu hale gelmiştir. Belirli kategorilerde, fotoğrafın aslına sadık kalma prensibi sabit kalırken, bazı yarışmalar, fotoğrafların orijinal JPEG veya RAW dosyalarını talep ederek, fotoğraf sahibinin doğruluğu ile yapılan düzenlemelerin boyutunu kontrol etme yoluna gitmektedir.
Fotoğraf Yarışmalarında Etik ve Sorumluluklar
Bu gelişmeler ışığında, fotoğrafın sonuçlarının sorumluluğu, tüm yönleriyle fotoğrafçıya aittir. Bu sorumluluk bilinci, fotoğrafçının etik ilkelere bağlı kalmasını gerektirirken, bu etik boyutu fotoğraf sanatının önemli bir parçası olarak kabul edilmektedir. Ne yazık ki fotoğraf yarışmalarında etik sorunlar ve sahte fotoğraflar giderek daha büyük bir endişe kaynağı haline gelmektedir. Katılımcıların bazıları, ödül kazanma veya tanınma arzusuyla etik sınırları aşan uygulamalara başvurmaktadır. Bu sorunlu uygulamalar arasında renk değiştirme, fotoğrafın orijinal halinde olmayan öğeler ekleme veya var olan öğeleri silme, başkasının fotoğrafını kullanma, birden fazla fotoğrafı birleştirme vb. tekniklerin kullanımı yer almaktadır. Bu tür uygulamalar, yarışmaların bütünlüğünü ve güvenilirliğini tehdit etmekte ve yarışma organizatörleri ve jüri üyeleri içinde zaman kaybına yol açmaktadır.
Örnek görseller aşağıda yer almaktadır.
D1 ve D2 görüntüler, bir fotoğrafçının görüntülerini kendi görüntüsüymüş gibi yarışmalara, sergilere ve benzeri organizasyonlara sunan sahte katılımcılara örnektir.
Jüri Üyelerinin Rolü ve Hakları
Jüriler, fotoğraf sanatının farklı alanlarında uzmanlaşmış, deneyimli ve alanlarında saygın bir konuma sahip olmuş kişiler olması beklenmektedir. Yarışma organizasyonları, jüri üyelerini belirlerken bu nitelikleri göz önünde bulundurarak, adil ve objektif bir değerlendirme süreci yürütmeyi hedeflemektedir. Ancak, jüri üyelerinin emeklerinin karşılığı konusunda farklı uygulamalar söz konusudur. Jüriler, bu görevlerini yerine getirirken, bu sorumluluk karşılığında, (Türkiye’de jüri üyeliğinin “huzur hakkı” adı altında maddi bir karşılığı vardır) bazı yarışma organizasyonları tarafından jüri üyelerine bir sonraki yarışmaya ücretsiz katılım hakkı veya turlu (circuit) yarışma salonlarında kendi değerlendirme salonları dışındaki salonlara katılma imkânı sunmaktadır. Bu tür uygulamalar, jüri üyelerinin emeklerinin bir nebze de olsa takdir edilmesi açısından olumlu olsa da yeterli olmayabilir. Ayrıca, PSA ve benzer kuruluşlar, jüri değerlendirmesi yapan kişilere, unvan başvurusu sırasında kullanabilecekleri sınırlı kredi puanları vererek desteklemektedirler. Öte yandan, bazı yarışma organizasyonları jüri üyelerinin emeğini görmezden gelerek ne maddi bir karşılık ne de katkılarını onurlandıracak basit bir sertifika sunmaktadır. Jüri üyelerinin emeğinin karşılıksız bırakılması, motivasyon kaybına ve nitelikli jüri bulma zorluğuna, değerlendirme süreçlerinde adaletsizlik riskini artırma, yarışmaların prestijini ve ciddiyetini de zedeleyebilir ve jüri bağımsızlığı ve tarafsızlığı üzerinde olumsuz etkiler yaratabilir. Bu sorunların önüne geçmek için en azından bir teşekkür belgesi sunulması önemlidir.
Standart Kurallar ve Etik İlkeler
Bu süreçte, fotoğraf sanatının evrensel dilini destekleyen TFSF, FIAP, PSA ve benzeri uluslararası federasyon ve kuruluşlarlar, onayladıkları yarışmalarda adil ve şeffaf bir süreç sağlamak amacıyla bir dizi standart kurallar (zaman içerisinde güncellenen) uygulamaktadır. Bu kurallar, jüri üyeleri değerlendirme kriterleri, değerlendirme süreci, etik kurallar, verilecek ödüller ile katılımcıların haklarını korumayı amaçlamaktadır. Böylece, yarışmaların uluslararası standartlara uygun şekilde gerçekleştirilmesi ve fotoğraf sanatının gelişimine katkı sağlanması hedeflenmektedir. Bu standart kurallar, fotoğraf dünyasının önde gelen uzmanları tarafından titizlikle oluşturulmuş, teknolojinin hızla ilerlemesi ve fotoğraf tekniklerinin çeşitlenmesi ile dinamik bir şekilde güncellenerek, güncel ihtiyaçlara cevap vererek fotoğraf yarışmaları çerçevesinde bir denge unsuru olarak işlev görmektedir. Bu güncellemeler, yarışma sürecinin her aşamasını kapsayacak şekilde tasarlanmış, katılımcıların eşit şartlarda değerlendirilmesinden, jüri seçim kriterleri kılavuzu oluşumuna, fotoğrafların teknik özelliklerinden, etik kurallara uygunluğuna kadar geniş bir yelpazede standartlar belirlenmiştir.
Örnek olarak, Uluslararası Fotoğraf Sanatı Federasyonu (FIAP) ve Amerika Fotoğraf Topluluğu (PSA)’nın linkleri aşağıda incelenebilir:
FIAP: https://tfsf.org.tr/writable/uploads/fiap-psa-gpu/fiap/INFO_172_2020_T_V25Jan2021.pdf
FIAP Sanctions For Breaching FIAP Regulations and “Red List”: https://www.fiap.net/upload/files/1523006965-0c636.pdf.
PSA Bölüm Tanımları: https://psa-photo.org/page/division-definitions
PSA Etik Politikalar ve Uygulamalar: https://psa-photo.org/page/ethical-practices?&hhsearchterms=%22ethical+policies+and+practices%22.
PSA Sergi Katılımcı Sözleşmesi: https://cdn.ymaws.com/psa-photo.org/resource/resmgr/pdf/exhibitions_/exhibition-entrants-agreemen.pdf
Bu sayede, dünyanın farklı köşelerinden katılan fotoğrafçılar için ortak bir zemin oluşturulmuş ve yarışmaların güvenilirliği artırılmıştır. Uluslararası federasyon ve topluluklar tarafından belirlenen kurallar, yalnızca yarışma sürecini değil, fotoğraf sanatının genel etik ilkelerini de kapsamaktadır. Bu kurallar, dijital manipülasyon sınırları, telif hakları, doğa fotoğrafçılığında hayvanların doğal alanlarına saygı gösterme, foto muhabirliği ve seyahat gibi konularda net yönergeler sunmaktadır. Bu kapsamlı yaklaşım, fotoğraf sanatının bütünlüğünü korurken, aynı zamanda yenilikçi yaklaşımlara da alan açmaktadır.
Teknolojinin hızlı gelişimi, fotoğraf yarışmalarını kaçınılmaz bir evrim sürecine sokmuştur. Bu süreçte jüri üyeleri, fotoğrafların gerçekliğini sorgulamak gibi giderek karmaşıklaşan ve yorucu bir görevle karşı karşıya kalmaktadır. Değerlendirmeye sunulan fotoğraflar, kimi zaman jüriyi bilinçli olarak yanıltmaya yönelik manipülasyonlar içerirken, bazen de fotoğrafçının farkında olmadan yaptığı düzenlemeler veya yarışma şartnamesini dikkatlice okumamış olmasından kaynaklanan sorunları barındırmaktadır.
Bu durum, jüri üyelerinin motivasyonunu ve konsantrasyonunu ciddi şekilde etkilemektedir. Artık sadece fotoğrafın estetik ve teknik yönlerini değerlendirmekle kalmayıp, aynı zamanda etik sınırlar içinde kalıp kalmadığını da titizlikle incelemek zorunda kalmıştır. Tüm bu faktörler fotoğraf yarışmalarındaki değerlendirme süreçlerini giderek daha karmaşık hale getirmektedir. Bu dönüşüm, yarışmaların doğasını değiştirirken, jüri üyelerinin rolünü de yeniden şekillendirmektedir.
Sonuç
Teknolojinin hızlı gelişimi fotoğraf yarışmalarını evrimleştirmiş ve jüri üyeleri için değerlendirme süreçlerini giderek karmaşık ve yorucu bir hale getirmiştir. Fotoğrafların estetik ve teknik yönlerini değerlendirmekle kalmayıp, aynı zamanda etik standartlara uygunluğunu da titizlikle incelemek, jüri üyelerini dijital dedektiflere dönüştürmüştür. Bu dönüşüm, yarışmaların doğasını ve jüri üyelerinin rolünü yeniden şekillendirirken, fotoğraf sanatı ve yarışmalarının geleceğine dair önemli ipuçları sunmaktadır. Belki de yakın bir gelecekte yapay zekâ destekli sistemler, jüri üyelerine yardımcı olacak veya tamamen yeni değerlendirme kriterleri ve kategoriler ortaya çıkacaktır. Her durumda, fotoğraf sanatı ve yarışmaları, teknolojinin sunmuş olduğu olanaklarla evrilmeye devam ettikçe, estetik ve etik arasındaki dengeyi koruma çabası sektörün en büyük zorluklarından biri olmaya devam edecektir.
Bu makalede yer alan tüm görseller, Bekir Yeşiltaş tarafından üretilmiştir ve tüm hakları ona aittir.
This paper examines the changes in jury evaluations of international photography competitions and the effects of technology on this process. It observes how technological developments since the early 2000’s have facilitated the process of participating in photography competitions and how the proliferation of digital manipulation techniques has questioned the originality of photography.
Today, photographers are able to express their imagination using innovative mediums such as digital tools and artificial intelligence-assisted image production. However, this situation requires a re-evaluation of the documentary and reality dimension of photography. In order to determine the authenticity and authenticity of photographs, competition organizations produce solutions such as requesting RAW files. International federations and organizations such as the Photographic Arts Federation of Türkiye (TFSF), Fédération Internationale de l'Art Photographique (FIAP), and The Photographic Society of America (PSA) apply standard rules to ensure a fair and transparent process and aim to contribute to the development of the art of photography. Technological developments necessitate the development of new ethical standards and rules in the evaluation processes of jury members.
In conclusion, it is emphasized that with the effects of technology in the art of photography, the concepts of authenticity and reality should be discussed, and that this discussion is important for the future of photography competitions. In this evolutionary process, how the possibilities offered by technology will be reflected in artistic expression and the efforts to maintain the balance between aesthetics and ethics will be one of the great challenges facing the art of photography.
Photography Competition, Jury, Technology, Photography, Manipulation