Sanatçı, Akademisyen, Küratör / Artist, Academician, Curator
tanselturkdogan@gmail.com
Türkiye
Antakya, 1969 doğumlu olan Tansel Türkdoğan, lisans ve lisansüstü eğitimlerinin ardından, 1989’dan itibaren ODTÜ’de sırası ile asistan, öğretim görevlisi ve öğretim üyesi olarak çalıştı. 1998’de doçent, 2004‘de profesör oldu. 2000 -2005 yıllarında, ODTÜ Güzel Sanatlar ve Müzik Bölümü Başkanlığı’nı yaptı. 2005 yılında Gazi Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Kurucu Dekanı oldu. Türkdoğan, 90’ların başından itibaren, güncel sanat pratikleri ile ilgilenmeye başladı ve üretimler gerçekleştirdi. 1989 Yılından itibaren Amerika Birleşik Devletleri, Almanya, Arnavutluk, Belçika, Çin, Çek Cumhuriyeti, Gürcistan, Fransa, Hollanda, İtalya, Polonya, Yunanistan, Arnavutluk, Romanya ve Tunus’ta üniversitelerde, galerilerde çalışmalar yaptı; workshoplara proje ve grup sergilerine katıldı; yurt içinde ve dışında küratörlükler üstlendi.
“Çağdaş Sanat” ve “Modernizm Sonrası Sanat Tartışmaları-Sanat Kültür Politika” adlı kitapları bulunan Türkdoğan, bugüne kadar üçü yurtdışı olmak üzere 25 kişisel sergi açtı; uluslararası ve ulusal sempozyumlara, bienallere, proje ve bildirileri ile katıldı, TRT’de danışmanlık, UNESCO UPSD yönetim kurulu üyeliği yaptı; sanat dergileri ve günlük gazetelerde makaleler yazdı. Sergileri hakkında, kataloglar, pek çok kritik ve haber yazısı basılmıştır. Koridoor sanatçılar arasında yer almaktadır.
Türkdoğan, ODTÜ, Güzel Sanatlar ve Müzik Bölümü ve Mimarlık Fakültesi, Endüstri Ürünleri Tasarımı Bölümleri’nde dersler vermiş, Gazi Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi’nde kuruculuk, akademik görevleri yanında, lisans, Y. Lisans ve Sanatta Yeterlik programlarında dersler vermiş, halen ODTÜ, GSMB, Ankara Üniversitesi ve AHBVGSF’de Resim Bölümü öğretim üyesi olarak görevlerine devam etmektedir.
Prof. Tansel Türkdoğan, sanatın güncel sorunlarına ve postmodern duruma ilgi duymaktadır.
Bu sunumda, modernist paradigma; sınıflandırmalar; normlar; postmodernizm; yeni paradigmanın getirdikleri; disiplinlerin birlikteliği; temsil krizi; değişim; değişen paradigma, değişen stratejiler başlıkları altında, bugünkü durumu tanımlamak için, modernizm üzerinden bugünkü pratiklere bakarak, karşılaştırmalı bir okuma yapılacaktır.
Modernizm, Güncel Sanat, Paradigma, Temsil Krizi, Değişen Stratejiler.
Nelerden Bahsedeceğiz?
Bugünkü durumu tanımlamak için modernizm üzerinden bugünkü pratiklere bakacağız paradigma, stratejiler, normlar, temsil meselesi, okumalar. Emmanuel Wallerstein, Chantal Mouffe , Arthur Danto, Larry ShIner, Jack RancIere, Edward Said, Nicolas Bourriaud, Suzan Sontag
• Modernizm normları ve onun fotoğrafa bakışı, bugünün paradigması
• Modernizm sınıflandırma dönemi: Kuşkusuz insanlığın yararı sözkonusu
Modernist Paradigma, Sınıflandırmalar
Modernizmin niyeti, stratejileri
Vaatler, niyetler, sanatın «estetik» durumu (güzel ile sanatın yapışması)
Normlar
• Modernizm’in postmodernizm’e normsuzluk suçlaması
• Sanatı üretmede biricikliğin kutsanması
•Tabular
• Orijinallik meselesi
• Fotoğrafın dışarıda bırakılması
• Yeteneğin ve el işçiliğinin kutsanışı
Postmodernizm
• Modernizm sonrası yeni paradigma
• Güncel sanatın grameri, temel soruyu sorarken ontolojik bir tavırla konuya yaklaşmalı
• Orta ve yaşlı kuşak sanatçıların paradigmaya göre sanatı okuma biçimleri veya paradigma ve yeni sanatın gramerleri önemli…
Yeni Paradigmanın Getirdikleri
• Yeni aktörler
• Yeni stratejiler
• Yeni taktikler-teknikler üretim aygıtları
• Fotoğrafın durumu
- Post Sanat’ın paradigması
- Modernizmin sanat ve sanatçı açmazı, yaşamdan kopan sanat
- “sanat=hayat” mottosu ve sanatı yeniden tanımlaması dolayısıyla modernist projenin post’u ile çatışması…
Disiplinlerin Birlikteliği
• Modernizm’in paradigması, tabuları ve sanatın ‘ne’liğine dair tabuları ve disiplin tanımları, duvarları…
• Sınıflandırma meselesinde ortaya çıkan disiplinlerarasılık
• Fotoğrafın yeni pozisyonu
Temsil Krizi
• Sanat vektörel bir olgu mu?(sanat tarihi eleştirisi)
• Sanat kendi mecrasında ilerleyen bir süreç mi?
• Dinamiklere bağlı bir süreç mi?
TEMSİL KRİZİ – “Susan Sontag okumaları” Eddie Adams – Picasso, Guernica
AP ajansı foto muhabirlerinin yakaladıkları görüntüler çabucak Vietnam Savaşı ile eş anlamlı hale geldi. Bunlar arasında en ünlülerinden biri Eddie Adams'ın, Güney Vietnamlı General Nguyen Ngoc Loan'ın bir Vietkonglu subayı başından vurduğu sırada yakaladığı fotoğraftı. Bu görüntü kamuoyunun Vietnam Savaşı hakkındaki görüşlerini değiştirecek ve General Loan'u ölünceye kadar rahatsız edecekti.
Değişim
• En basit bir örnek çoğaltma-edisyon pratikleri olarak fotoğrafın ve baskı resmin daha tali bir tavırla sınıflandırılarak ötelenmesi…
• Çoğaltılabilirliğin-edisyonun aşağılanması söz konusu iken…
• En tercih edilen pratiklerden birisi haline gelen fotoğraf.
Bu olup biten ne idi -“kaza anı metaforu”. Sonrası geç kalmış tartışmalar.
1940’lardan itibaren telafuz edilen postmodern okumalarda “ne ile yaptığından çok ne yaptığının” öne çıkması ,güncel üretimlerdeki “statement”, bağlam ile kodları daha iyi görmek olası…
Güncel Sanat pratiklerinde Yeni Teknik Olanaklarla Güncel Sanat Yapıtı Olarak yeni stratejilerle değişen “malzeme” ve diğer komponentlerin yükselişi fotoğraf.
Modernizm’in izleyiciyi edilgenleştiren, izleyici pozisyonuna indirgeyen aslında abartılı sanat tanımları da değişti. Jack Ranciere’in “özgürleşen seyirci”sinde belirttiği gibi, etken, interaktif ve çözümleyici izleyici tipolojisi önerildi.
Sanat pratikleri “bilgi nesnesi” olarak tanımlanmaya başladı. Bu bilgi nesnesini anlamlandırmak zihinsel bir katılımı önermekteydi.
Değişen Paradigma, Değişen Stratejiler
Paradigma değişimi sanat pratikleri açısından, beraberinde yeni stratejileri de getiriyor.
Modernizm’in yol haritaları, sanatçılara önerilen öğretiler, yeni gramerlere kavuşuyor.
Modernizm’in pek de sevmediği ve tabu ilan ettiği tüm stratejiler, kavramlar sahada uygulanmaya başladı, örneğin mikro etnik pratikler, dökümantasyon v.b. …
Fotoğraf, video, bu toz duman ortamda, yepyeni bir okuma ile güncel sanat üretiminde oldukça prestijli bir yere oturmakla birlikte, kimyasal fotoğraf geleneği ve onun devamında, teknolojik alanı kullanan konvansiyonel fotoğrafçılarla sinema yönetmenleri ile güncel sanat pratisyenlerinin arası hiç iyi olamadı. Bu alanlardaki tutuculuk ve alanın terk ediliyor hissi vermesi, temeldeki sorundu. Bu, aslında temelde teknik bir konudan çok daha fazlasını içeren bir durum. Bu, sanatın ne olduğuna ilişkin temel bir problem alanı. Güncel sanat, fotoğrafı konvansiyonel fotoğrafçıların kullandığı ortak malzeme ile yapsa da yepyeni bir bağlam ile teknik ve taktik manipülasyonlar yapıyor, böylece, fotoğrafı fotoğraf olmaktan çıkarıyor.
Temel sorun da burada başlıyor. Kadrajın bozulması, teknik çekim mantıkları, senaryo ve yönetmen diktası, kompozisyon manipülasyonları gibi geleneksel öğretilerin baş aşağı edildiği uygulamalar, fotoğrafçıların zamanında kimyasal ve dijital için yaptıkları tartışmaların çok ötesinde, daha büyük bir tartışma alanı yaratmıştır. Bu, yukarıda da belirttiğim gibi, sanatın ne olduğu ve güncel sanatın buna verdiği yanıtta gizli bir durumdur.
Walter Benjamin yeni teknik olanakların üretim biçimleri ve onun sanata eklemlediği durumu ve yeni önermeleri incelediği çalışmasında (bkz; “work of art in the age of mechanical reproduction”, "tekniğin olanaklarıyla yeniden üretilebildiği çağda sanat yapıtı"), mekanik üretimin sanat eserini "aura"sından uzaklaştırdığını, sanat eserinin tarihi kanıtlarını ve dolayısıyla otoritesini tehlikeye attığını belirtir. Bu Modernizm’in sanat eseri ve sanatsal yaratı süreçlerini ve onun nitelik sorunlarını gündeme getiren bir saptamadır. Yani, sanat nesnesi konvansiyonel öğretinin yolundan giderek, kendi var oluşunu gerçekleştirmektedir.
Oysa postmodern gardrobu kullanan güncel sanat, bu yaklaşımı tamamen dışlayarak sanat nesnesini “üretirken”, konvansiyonel veya güncel her türlü üretim biçimine, malzemesine ve disiplinine açık olduğu gibi, sanat eserinin niteliğini de yeni normlu bir yere taşımıştır. Güncel Sanat, Modernizm’in üvey evladı fotoğrafı ve onu üretme biçimlerini, yeni bir içerikle, sanat, sanat eseri ve izleyici kavramı ile yeniden buluşturan bir bağlamda ele almıştır.
Şüphesiz, fotoğraf artık Benjamin’in öngörüsündeki modernist yeni yerin çok ötesinde, sayısal teknolojilerinde katkıları ile güncel sanat projelerinin temel malzemelerinden birisi haline gelmiştir. Burada önemli olan ise, bugün fotoğrafın hangi bağlamlarda değer bulduğu ve sergilendiğidir. Bugün, teknik çözümlemeler güncel sanat projelerinin temel derdi değildir. Bugünün sanatının her ne teknik kullanılırsa kullanılsın en temel sorunu “bağlam”dır. Bağlam ile işi kurgulayabilir ve işi oluşturabilir, belki de işi tamamlamadan süreci gözler önüne serebilirsiniz, hatta projeyi düşünce sürecinde bırakarak var edersiniz, burada teknik manipülasyon yine sizin seçiminizdir.
Tüm bu tartışmaların ötesinde, telaffuz edilen “kültür endüstrisi”nin veya “pazar”, “küratör” gibi aktörlerinin tüm etkileri bir yana, bir modernist proje olarak “avant-garde”ın da yerini alan bir kavram olarak, “yeni” kavramı ile burun buruna gelmiş durumdayız.
In this presentation, a comparative reading will be made by looking at today's practices through modernism in order to define the current situation under the titles of modernist paradigm; classifications; norms; postmodernism; what the new paradigm brings; unity of disciplines; crisis of representation; change; changing paradigm, changing strategies.
Modernism, Contemporary Art, Paradigm, Crisis of Representation, Changing Strategies.
Born in Antakya, 1969, Tansel Türkdoğan has worked as an assistant, lecturer and faculty member at METU since 1989, following his undergraduate and graduate studies.. He became Associate Professor in 1998 and Professor in 2004, and served as the head of METU Fine Arts and Music Department between 2000-2005. In 2005, he became the Founding Dean of Gazi University Faculty of Fine Arts. Since the early 90s, Türkdoğan has been interested in contemporary art practices and realized productions. Since 1989, he has worked in universities and galleries in the United States of America, Germany, Albania, Belgium, China, Czech Republic, Georgia, France, Netherlands, Italy, Poland, Greece, Romania and Tunisia, participated in workshops, project and group exhibitions, and curated in Turkey and abroad. Türkdoğan, who has books titled "Contemporary Art" and "Post Modernism Art Debates - Art Culture Politics", has opened 25 solo exhibitions, three of which are abroad, participated in international and national symposiums, biennials with his works, projects and papers, worked as a consultant at TRT, UNESCO UPSD board member, wrote articles in art magazines and daily newspapers, catalogs about his exhibitions, many critical and news articles have been published.
Prof. Türkdoğan has lectured at METU Fine Arts and Music Departments and Faculty of Architecture, Industrial Design Departments, and besides his founding academic duties at Gazi University Faculty of Fine Arts, he has lectured at undergraduate, graduate and doctorate programs, and still continues his duties as a faculty member in the Department of Painting at METU GSMB, Ankara University and AHBVGSF.
Prof. Tansel Türkdoğan is interested in the current problems of art and the postmodern situation.